Paradoks. Paradoksun növləri

Minlərcə illik yaşı olan paradokslar, insanların ağlını hələ də qarışdırır. Əslində bir doğru kimi ortaya çıxan bir fikir, yüz illərcə doğru hesab olunsa belə, tamamilə sonradan yanlış olduğu aydınlaşar. Tam tərsi də ola bilər, tam yanlış bildiyimiz bir fikir, bütünüylə doğru çıxar.
Görünüşdə doğru olan bir ifadə vəya ifadələr cəminin bir ziddiyyət və də hər hansı bir sezintiyə qarşı nəticə yaratmasıdır. Çox zaman ziddiyətli görünən nəticə vəya nəticələrin əslində zidd tərəfləri var. Ana dilimizə yanıltma kimi tərcümə etmək mümkündür.
Pardoxe fransızcadan dilimizə keçib. Etimoloji olaraq yunancada paradoxe “qarşı, təzad, ziddiyyətli fikir” kimi tərcümə olunur. Paradoks doğru bir ifadə ya da qrup halında ifadələrdir ki, təzada, yalanlamaya, etiraza sürükləyir vəya situasiya kimi sezintilərə qarşı meydan oxuyur. Paradoks günümüzdə contradiction(etiraz, dilemma, təzad) kəliməsiylə əvəz edilir. Paradoks həmçinin ironik məna kimi istifadə olunur.
Lakin çox paradokslar, Curry”s paradoksu, hələ də dünyəvi qəbul edilmiş qərarlığı yoxdur.
Paradoks bəzən də sadəcə təəccübü bildirir. Misal kimi, ad günü paradoksunu misal çəkə bilərik. Gözlənilməyən bir şeydir, amma tutarlı olaraq məntiqlidir. Məntiqçi alim, Willard V.O.Quine falsidical(səhv bir iz) paradokslarını veridical(gərçəyə uyğun) paradokslardan ayırmışdır. Falsicial paradoksları görünüşdə dəyərlidir, absurdların məntiqli isbatıdır. Veridical paradokslar isə, ad günü paradoksu kimi, görünüşdə absurd görünür, lakin buna baxmayaraq doğrudur.