Həyat, ölüm və başdaşı!

Bugün bir yoldaşla görüşümüzdə səsləndirdiyimiz fikirlər və kiçik araşdırmaların nəticəsi:

Həyat zamandır, dönəmdir. Bir müddətdir. Prosesdir. Zaman dilimidir. Məsafədir. Xətkeşdir. Amma ölüm bitişdir. Mütləq həqiqətdir. Uzun deyil, qısa deyil. Ancaq sondur. Sonun başlanğıcıdır. Sondan ibarətdir. Son elə qədim türkçəmizdə də var. Öz sözümüzdür. Fərqində olmuşuq bu sözün. Hətta sonra sözü də son sözündən gəlir. Elə son sözü ölüm sözü ilə də birməna daşıyır. Ancaq bir digər mənası hüdud, sərhəd deməkdir. Yəni bir bitiş deməkdir.

Ölümü sərsəng sözünə bağlayaq. Uzun illər Tərtər camaatı Sərsəng su anbarının ermənilər tərəfindən işğalına görə əziyyət çəkib. Ağaclar quruyub, bağlar yanıb susuzluqdan. Sözün mənasına yüklənək. Səng sözü daş deməkdir. Səngimək elə burdan gəlir. Daşlaşmaq, yəni hərəkətsiz qalmaq deməkdir. Digər mənası isə yavaşımaq mənasına gəlir. Səngər, sözü isə səng sözü ilə eyni məna daşımır. Düzdür bu söz də farscadır. Mənası, aşağı, aşağıda deməkdir. Ölüm daha çox səngə uyğun gəlir, yəni daşa. Ölüm elə daşın özüdür. Hərəkətsiz, motivsiz. Maraqlıdır elə ölən adamın basdırılanan yerinə başdaşı qoyulur. Elə sərsəng də başdaşı deməkdir.

Görünən odur ki, hamımızın bir başdaşı olacaq və sonrakı həyatlarda o da olmayacaq. Öldükdən sonra olmasa da olar. Aşıq Veysəl necə demişdi, yerinə ağac olsun. Başdaşındansa ağac olsun. Bu arada sadəcə Məhəmməd peyğəmbərin qəbri bizə məlumdur. Digərləri yox…